Thursday, July 24, 2014

FOSTER’S BEER LEH A PHOLAN

Date: 21st April 2014
Place: Aizawl
Foster’s beer tia kan lo sawi hi Foster’s lager tih zawk tur a lo ni awm e. Kan hotunu pakhat beer in thin ka zawt a, Australia ah hian Foster’s tak hi a lo lar vak tawh lo a ni awm e. Mahse, a lar laia in thin te chuan an la in zawm reng tiin min hrilh.

Kan hriat theuh angin kan sorkar hotu lu ber leh a nupuiin Mizoram chhunga an thiante in ni ngeia langah, inkawm hlim pahin Australian brand Foster’s beer an in ho nia ngaih theih turin internet khawvelah chuan thlalak hriathlawh tak tlangzarh a ni a. Beer hi kan zu khap burna danin a phalloh a nih vangin lo kawl emaw lo in an awmin, Burma ram atanga dan lova rawn pem lut Phunchawng pa a ni emaw Zarkawt tlangchhipa lal thuta thu pawh nise, man theih an nih thu kan dan buah a chuang a. Kan dan mak tak mai - alcohol pai tlem zawk beer khapa, a pai tam zawk Zawlaidi khap leh si loh – chu Kohhranin Bible zirtirna dik kan zirchian peih loh leh duh loh avangin khawvela society zalenlo ber pawl Saudi Arabia ram ang maiin kan ramah kan la hmang lui ta tlat a. A khaptu ber pawhin a khap zawh loh, Kohhran hruaitute thenkhat pawhin an mimal ngaihdanah chuan (zirtirna dik an pawm avangin) khap an thlawp loh, a mantu tur te ngei ngei pawh man ngaia awm fo, chhantu nei tha lo erawh chu a rang a ranga tanin lama khung ni lawi si! A list a sei duh khawp. Chulam chu duh tawk phawt ila. Ka han sawi tum chu he dan hi dan awmze nei lo a ni tih hi a ni.

Chutih rual chuan dan dinglai a ni tlat bawk si a. Kan duh emaw duhlo emaw kan siamthat hma chu kan zawm a la ngai dawn tlat, a tu a te pawhin. Zawm lo hrem tawk tawh te khan bawhchhiat ngawt a theih loh in hriat chian kha.

Zu chungchanga ka ngaihdan hi Bible ka zirchian leh khawvela kan mihringpui dang te society, tun leh hun kal tawha mi, ka zir chian hnuah ka thlak a. Khap bur pawi ti lo kha khap loh bur ka duh zawk ta hle. A chhan pawh legal issue vang te, moral issue vang te, administrative issue vang te a ni hlawm. Tin, a aia sual rapthlak zawk a hring hi ka duhloh chhan lian tak a ni bawk.

Zu hi thil thalo thei tak a ni tih chu kan hre vek anga. Mahse, amah lawng lawng chuan thil thalo emaw sual a ni lo. Hmansual theih tak erawh a nih vangin Bible pawhin fimkhur turin min hrilh chiang hle a. A ruih ching phei chu Pathian Ram an luah loh tur thu chiang takin Bible ah kan hmu. Mahse, zu hi sual a nih tlat loh avangin Lal Isua pawh khan a in ngei a, a ruih erawh kan hre lo. A thilmak tih hmasak ber pawh zu tihpun a nih kha.

Bible a zu (wine) hi Mizo tawngin ‘uain’ tiin tawngkam thar kan letlingtute khan an hmang a. Zu ti lova uain tih a nih chhan chungchanga Rev.Dr.V.L.Zawnga ngaihdan chuan Mizo ten tun hmain grep (grape) atangin kan siam ve loh vang leh Mizote in thin zu nen a in an loh avang tein wine kha “zu” ti lovin “uain” tia dah a ni. Zu kha ringtu tharte khan khawvel lama hnukkir leh tu ah an ngai a, a tawk tea an in theih tlat loh avangin Kristianna nena inthlunzawm tir theih loh ah an ngai a ni awm e tiin a ngaihdan a nei bawk a. Pu Zawnga hi kum 83 a ni tawh a, an naupan laia Mizoten zu kan in dan hre phak a nihna angin a hmuh dan chuan Mizo te kha zu in thiam lo kan ni awm e. Hei hi Pu Manzuala’n kan thlahtuten an in thiam anga a sawi thin nen a inkalh deuh chuan a lang a. Mahse, kan Zosap missionary Pu Buanga leh Sap Upa te hian heti zawng hian an sawi ve tlat bawk si a: "Drink is one of the curses of this land. The Lushais do not know what moderation is where rice-beer is concerned, and the only course open for the converts is to abstain from it altogether" (BMS South Lushai Report, 1905; Missionaries; J.H Lorrain& F.W. Savidge)

Zu in kan thiam hunlai te pawh chu a awm thin a ni mahna. Mahse, vawiina kan ruihchhiat thin dan en hian kan inthiam lo tih loh rual chu a ni lo. Kum 100 kaltaah khan Pu Buanga leh Sap Upa ten kan in thiamloh zia leh in tawh chuan ruih tum deuh zel anga kan chanchin an ziak hi a dikloh a rinawm lem loh a. Anni kha zu in lo an ni a, mahse a tir chuan khap duhna an neih loh thu chiang takin an ziak. Mahse, kan khawsazia an enin ringtu hmasa te remtihnain khap an ti ta a ni tih hi an report ah hian chiang takin an ziak lang bawk a ni. Chhinchhiah tur erawh chu, “zu hi sual a ni” an tih vanga khap a nilo tih hi a ni. Khami hunlai pawh khan England ah zu hi khap a ni lova. Hriat chinah an la khap ngai lo bawk a ni. Zu in ngai lo chuan in loh, in thin te chuan chin tawk neia in hi a Pathian Thu ber awm e.

Bible hian kan taksa hi Pathian Thlarau Thianghlim chenna a ti a. Pathian hian he tawihthei taksa pawh hi hauh viau a ni. A thikthu pawh a chhe viau. Zu hian kan taksa hi a tibawrhbang thei a. Tibawrhbang khawpa in phei chuan Pathian an chawimawi hlei thei thin lo a ni (an piangthar lo tihna ni lovin). Chulo thil dang kan taksa tichhe thei chu vaihlo a ni tih kan hria. Pu Hawla te nupa phei chu hemi kawngah hian an fakawm em em a ni. Mizo ringtu hmasa zu khap duh ho kha, rual u te sawi ka hriat dan chuan, vaihlo heh tak an ni hlawm. Amah pawhin a zep lova, Rev.Dr.Zairema phei kha chu mei a heh a ni ang, “Kan Bible Hi” tih lehkhabu phek hmasaa a thlalak dahah phei kha chuan an Bible lehlin laia meizial a pet lai kha a chuang kuau mai. Baptist pastor pakhat ka hriat pawhin bial kohhran mipui te zinga rawngbawlna hmanraw tangkai tak a ni tiin a zu lui tlat! (Tunah a zu tawh lo mai thei) Ka han sawi tum ber chu zu bakah hian kan taksa tibawrhbang thei thil dang kan chaw lut hnem thei hle tih hi a ni. Bible hian zu hi a khap lova, kan chhia leh tha hriatna thiang tak hmang turin min ti zawk a ni. Chu chu Kohhran te pawhin kan hriatnawn a pawimawh hle.

Chutih lai chuan zu hi phalrai chi a ni miah lova. A nih lohzia chu a zalen kan tihna ramah te pawh hian an khuahkhirh hle loh chuan mihring nun a tichhe vek thei tih an hrechiang a; in dan, zawrh dan, in phal zat etc, khawng takin an kengkawh a ni. Pu Zira’n, “zui ruih kan phal dawn lo” a tih kha Mizo khawtlangah chuan thil theih loh hul hual a ni ang. A ruite hrem lohin an chhuak lovang a tihna a nih chuan, thuhran.

Hman zan chu Aizawl pa pakhat nen kan ti ti a. Zu in chungchang kan sawi tel a. A fapa hnena thurawn pek tur tha ber enge ni ang tiin, kei a fapa rual chu min zawt a. Min zawh takah chuan, “Tlangval a ni a. Zu in lo turin duh viau mah la, a in dawn chuan I khap sak thei chuang lova. Zu in lo tura I duh leh in lo tura amah I beisei thu kha chiang takin hrilh tawp mai la, a rilruin a vawn ngei ka ring,”tiin ka chhang ta ngawt a. Ka chhanna kha a ngaihthat thlak loh tih chu ka hria a, mahse kha bak kha chhanna a awm theiin ka hre mang tlat chuang lo a ni.

Zep thu a awm lova, kan ramah chuan ukil ho te, journalist ho te, officer te leh contractor te pawh hian zu hi an in deuh thup a. MLA te pawh in an awm nual tih hi ka hriatdan a ni. MNF sorkar laia an MLA te kha hemi lamah chuan an fakawm. Uniform ha, dan kengkawhtu te ngei ngei pawh an rui thin a ni awm e.

Mimal khawsakdan leh duhthlanna hi a tha emaw a thalo emaw dan – legislation – hmanga lo siam that tum hi thil atthlakah ka ngai a. A hlawhtling lo tih kan hre reng chung leh suahsualna a ti punlun zawk tih kan hmu reng chung pawha Kohhran hruaitute leh Pathian Thu a zira zirchhuak meuh intelkhawm pawl ten khap tura sorkar an la nawr leh khapburna dan thlak tura sorkar hmalakna an dodal hi thil vanduaithlak tak a ni. Hman hmanah khan lo thlak tawh ilang chuan kan CM te nupa pawh hi Foster’s beer vang mai maiin an buai tawp lovang. Dan kan la paih si lova, RV leh Phunchawnga nula tlangval hawklak zu in te nen man an ngai ve ta vek dawn a nih hmel. Facebook vela an tih dan takin - Hairehai!

No comments:

Post a Comment